Veranderen: een chaotisch proces

Tromgeroffel, opzwepende muziek en een lichtshow vinden hun weg richting de toehoorders. Veel bedrijven organiseren een druk bezochte bijeenkomst om te communiceren met de medewerkers. De medewerkers  vullen de zaal en wachten geduldig af wat er gaat komen. Het is vaak niet voor het eerst dat ze dit ondergaan. Vaak gaan de mededelingen over de stand van zaken. Maar soms grijpt de boodschap dieper in. Dan gaat het over organisatieverandering. In de pauze gaan de rokers gaan naar buiten. En natuurlijk is er de mogelijkheid voor een toiletbezoek.

Aan het woord is Thijs Homan, hoogleraar Implementation and Change Management, die eens een veranderingstraject begeleidde: “Bij een bezoek aan het urinoir kon ik het niet helpen getuige te zijn van de volgende dialoog:  ‘Wat een gezeik hè! Wat hebben we hier nou aan? En hoorde je die manager? Wat een kulverhaal. Hoe lang duurt het eigenlijk nog? Zouden we niet eerder weg kunnen gaan?’”.

Het is frappant hoe verschillend het begrip is van de verspreide informatie. De sprekers, vaak het management of een ingehuurde, brengen het bericht ‘on stage’. Kijkend de zaal in denken ze dat de woorden 1-op-1 binnenkomen. Maar wat gebeurt in de hoofden van de medewerkers, ‘off-stage’?

Een Werkvloertolk zou het bericht in hun woorden moeten uitleggen. De werknemers spreken vaak een andere taal. Die vertaalslag is belangrijk, maar vaak onderschat! Wat moet je met termen als KPI, ROI, EBITDA, benchmarking, downsizen, stip op de horizon en meer.

Zelf hebben we ook van deze bijeenkomsten bezocht. Je buurman of -vrouw is vaak een directe collega. Na een korte uitwisseling van vragen en weetjes gaat het vaak toch over de komende presentatie.  “Wat zullen ze nu weer voor ons bedacht hebben?” Meestal moet er dus iets gebeuren; we moeten veranderen of we moeten de broekriem aanhalen. Het zijn niet de boodschappen waar de medewerkers op wachten.  Zij hebben al moeite genoeg om ondanks alles de boel te laten draaien.

Soms horen we een onbekende term voorbijkomen op een bijeenkomst. De lotgenoot naast ons: ”We luisteren, gaan koffie drinken, en daarna BOHICA.” Wij dachten dat het een term was om er tegenaan te gaan. Onderzoek levert een andere invulling op: Bend Over! Here It Comes Again..... BOHICA! Bukken, hier komt het weer; om aan te geven dat een ongunstige situatie op het punt staat zich te herhalen. Berusting lijkt de verstandigste manier van handelen.

Een oude spreuk schiet ons weer te binnen: mensen willen wel veranderen, maar niet veranderd worden. Het laatste zinsdeel is niet voor niets in de passieve vorm geschreven, maar we willen naar de actieve vorm. Hoe voorkom je dat de medewerkers in de BOHICA-stand gaan?

Homan geeft een paar handvatten:

Medewerkers geven betekenis aan de indrukken die ze binnen krijgen. Dat doen ze in groepjes van vertrouwelingen. Homan noemt dat petrischaaltjes. Een organisatie is een piramide van die kweekschaaltjes, oftewel landingsveld van veranderingen. De uitkomst van die informele overlegvormen zijn wolken van betekenis. De kunst bij veranderen is het verhaal van de collectieve betekeniswolk te herscheppen.

Als verschillende petrischaaltjes contact maken, kunnen de wolken samensmelten. ‘Ideeënseks’ in de taal van Homan. Juist via ideeënseks kunnen cognitieve en affectieve besmettingen op gang komen. Via ideeënseks verspreidt het innovatieve idee zich door het organisatielandschap als een cognitief virus. Op een gegeven moment zijn er zoveel aanhangers van het nieuwe idee dat de bestaande betekeniswolken verzwakken en het nieuwe idee de overhand krijgt.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Er valt meer te vertellen over Homan’s zienswijze over veranderingstrajecten (klik hier voor zijn hele verhaal).

Een belangrijk punt is het vermijden van ‘power over’-communicatie: “Wat kan ik dan doen als manager als die betekeniswolken zo belangrijk zijn voor het feitelijke gedrag dat mensen vertonen, terwijl ook geldt dat diezelfde wolken alleen maar vaster komen te zitten als ik daar invloed op uit probeer te oefenen?”.

Organiseer het toeval! Veranderen is net als het weer een chaotisch proces: het resultaat valt lastig te voorspellen. Laten we hopen dat de nieuwe betekeniswolken rekening houden met de zon, zodat deze weer kan schijnen op de Werkvloeren.

De tekening 'Als ideeën elkaar ont-moeten' is van Linda Eijlers.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

PvD66
Duidelijk stuk + illustratie ga zo door!
floor reijnen
Lid sinds 2019
Goed om te weten wat de bedoeling erachter is. Ik denk dat het ook van belang is dat een ieder in de organisatie weet en aanvoelt dat die gewaardeerd wordt.