Innovatie: geen gejuich zonder leed?

Innovatie is een containerbegrip waarvan allerwege de zegeningen worden bezongen. Innovatie is nodig en dus goed. Punt uit. Daarom wil premier Balkenende onder het motto “De toekomst begint nu” ons land naar de top 5 van innovatieve landen tillen en vond op 3 december j.l. onder zijn vleugels de "Innovatieproeftuin 2028" plaats. Er viel bij de opening uit de mond van de premier geen woord over de risico’s van innovatie te horen en ik wil daar even bij stilstaan. Want is de plotselinge kredietcrisis niet het regelrechte gevolg van innovaties?De financiële sector is in de jaren ’90 zeer creatief aan het innoveren geweest met derivaten, schaduwbankieren en risicomanagement. Daarbij werden risico’s aangegaan en afgewenteld waarvan de bankiers zelf de porté vaak niet begrepen. Dat hoefde ook niet want de Credit Default Swap maakte wereldwijde risicoverdunning simpel. Het moet gezegd dat de innovatieve bedenkers enorm veel succes hebben gehad met hun ABS-en, RMBS-en, CDS-en en vooral CDO’s. Ze creëerden een kaswatervalketen van jewelste, maar toen de rentevoet in de VS plotseling ging stijgen was het gedaan met de innovatieve creativiteit. Iedereen in de keten had zich ingedekt tegen de risico’s van insolvabele huiseigenaren met een risicohypotheek. De gigantische ‘schadevergoeding’ werd beleefd bij de overheden op de stoep gelegd: “Wilt u onze liquiditeit s.v.p. met spoed aanvullen? We hebben namelijk een acuut probleem: onze collega’s willen ons geen geld meer lenen.”

Ook in Nederland -Fortis/ABN-AMRO- werd bij de overheid aan de bel getrokken en Bos reageerde daadkrachtig. “De overheid heeft er nu echt alles aan gedaan om lenen tussen banken makkelijker te maken." Zo sprak hij bezwerend tijdens een debat over de kredietcrisis in de Tweede Kamer. Of dat zo is laat ik in het midden. Het gaat mij er niet om de perverse afwentelingsmentaliteit van de banken aan de kaak te stellen. Ik wil erop wijzen dat innovatie grote risico’s kan inhouden. Vooral als de regulering niet mee innoveert en er van gecoördineerde transparantie geen sprake is. Ook voor innovatie lijkt het aloude gezegde te gelden dat er geen gejuich is zonder leed.