Willem Mastenbroek

Balkenende zet ondernemerschap en innovatie hoog op de agenda. Ik ben benieuwd. Innoveren is niet praten maar doen. Ik hoop dat men nu echt aan de gang zal gaan om de verstikkende regelgeving en de eindeloze formulieren stroom waar ondernemingen mee kampen terug te dringen. Of wordt het weer het bekende werk van vergaderen, rapporten met aanbevelingen en verstrekken van subsidies. Zou er er nog iemand in Nederland te vinden zijn die daarin gelooft?

Ondertussen zet VacuVin het Nederlandse volk aan het innoveren. Is het “Beste Idee van Nederland” u al opgevallen? Een mooi initiatief van VacuVin. Miljoenen kijkers ….

Linux en de wiki’s waren de eerste spraakmakende voorbeelden. User generated content is al niet meer weg te denken uit het media landschap. De wikiwisering heeft TOMTOM nu bereikt, de gebruiker verbetert het systeem.
Het mijnbedrijf Goldcorp laat ook een fraai voorbeeld zien. Goldcorp zat 10 jaar geleden muurvast. De eigen experts kwamen geen stap verder ondanks een berg van geologische data. Rob McEwen, de CEO van Goldcorp Inc. in Toronto, besloot de data toegankelijk te maken via internet en loofde voor degenen die de meest belovende locaties konden aanwijzen een bedrag van $575,000 uit.

Veel organisaties voelen de spanning tusssen een regelcultuur nodig om objectiviteit en efficiëntie te bewaken en de wens tot innoveren. Woningbouwcorporatie Het Oosten uit Amsterdam is zo’n organisatie. Koen Eising komt met een praktijkcasus van een bedrijf waar innovatie al vele jaren een belangrijk onderdeel is van de bedrijfsvoering.

‘Klein binnen groot’, de menselijke maat als uitgangspunt; kan dat of betreft het een romantisch achterhoedegevecht? De tendens in veel organisaties is meer regels, meer controles, meer staf en meer hierarchie. Traagheid, demotivatie en geleidelijke verloedering zijn het gevolg. Desondanks blijven meer bureaucratische organisatievormen onverminderd populair. Sterker nog: deze organisatievorm wordt in 90% van onze bedrijven en instellingen toegepast! Eén van de mensen die een moedige poging heeft gedaan een innovatief organisatieontwerp te ontwikkelen is Eckart Wintzen. Van zijn hand verscheen deze maand een boek over zijn ervaringen met het door hem ingevoerde “celmodel” in zijn toenmalige bedrijf BSO. Meer informatie en een selectie van enige interessante stukken uit het boek vindt u hier.

Wordt dit organisatieontwerp geaccepteerd en toegepast? Hier ligt een vraag die mij intrigeert. Het betreft hier immers een manier van innovatief organiseren die de nadelen van schaalvergroting kan ondervangen.

Hoe maakbaar is innovatie? Innovatie wordt binnen bedrijven vaak gezien als een te ontwerpen en te besturen proces, voorafgegaan door duidelijke keuzes door experts. In een interessant artikel stelt Koen Eising dat de belangrijkste factoren voor vernieuwing niet opgelegd of ingevoerd kunnnen worden. Het ‘innovatie-gen’ is verbonden met de diepste kern van organisaties. Hij verschaft vier voorbeelden van succesvolle, vernieuwende bedrijven. Deze bedrijven zien innoveren als een proces van voortdurend verbeteren en vernieuwen. Hoe gaat dat en waarom lukt dat bij deze bedrijven?

De succesvolste innovaties van bedrijven zijn in overgrote meerderheid bedacht door de klanten! De kunst van het innoveren is de kunst van het klantencontact. Aldus Eric von Hippel, een professor aan het MIT in de VS. Von Hippel noemt dit “democratizing innovation”. In zijn boek met dezelfde titel beschrijft hij hoe dit werkt. In het bijzonder de ideeën van de “lead-users” blijken veel beter dan die van de eigen R&D of Marketing-unit.
U denkt misschien dat het bij innovatie vanuit de klant, gaat om allerlei aanpassingen van al bestaande produkten. En dat juist R&D komt met nieuwe produktlijnen. Dat blijkt niet te kloppen; het is net andersom. Zoek de innovatieve voorhoede bij uw klanten en u bent op de goede weg! Eric von Hippel heeft deze route uitgewerkt en voorzien van de nodige voorbeelden. U kunt zijn boek bij Amazon.com aanschaffen of alhier gratis downloaden.

Welke  bedrijven hebben succes met innovatie en hoe doen ze dat? Uit “Smart Spenders: The Global Innovation 1000” komen een paar frappante uitkomsten. Het geld dat in R&D gestopt wordt vertoont geen duidelijke relatie met het innovatieve succes van ondernemingen! Ook de omvang van het bedrijf of het aantal patenten dat het bedrijf vergaard heeft zijn niet echt belangrijk. Het gaat om andere zaken. Wat dan wel?

De Jack Welch formule heeft afgedaan. Ook al staat Welch 5 jaar na zijn vertrek bij General Electric nog volop in de belangstelling. Zijn boeken zijn bestsellers; zijn optredens worden uitstekend bezocht. “Oude koek” stelde het business magazine Fortune al een paar maanden terug. De route naar succes is inmiddels totaal anders dan Welch beweert. Welch is de man van de duidelijke taal: “Elk jaar moet je in je bedrijf afscheid nemen van de 10% medewerkers die het slechtst scoren in hun bijdrage aan het bedrijfsresultaat. Dat houdt de mensen scherp.”

Waarom zijn zoveel mensen ontevreden over hun werk? Verzuim, verloop, klaploperij en gezeur verzieken de werksfeer. Sommige bedrijven gooien het over een heel andere boeg; zij gaan over tot ‘”ownership management”. Al eens van gehoord? Een nieuwe hype die wel weer overwaait? Wie het weet mag het zeggen. Een paar voorbeelden:

Een recente krantenkop: “Meer managers schadelijk voor de productiviteit.” Onderzoek van de TU Delft constateert een toenemende managers-bureaucratie. Het betreffende onderzoek heb ik hier voor mij; ik citeer: “de alsmaar uitdijende managersbevolking heeft als gevolg een afname van de arbeidsproductiviteit én van het tempo van technologische vooruitgang.”