Samen Saneren is nog een brug te ver

Op woensdag 4 maart kwamen 28 bestuurders en OR-afgevaardigden van een aantal grote gerenommeerde bedrijven  bij elkaar op Slot Zeist. Berenschot organiseerde hier het congres 'Samen saneren'. Na eerst in twee afzonderlijke parallelsessie onderling het thema samen saneren te hebben besproken, kwamen bestuurders en OR-afgevaardigden aan het einde van de middag bij elkaar en wisselden in een plenaire sessie aandachtspunten met elkaar uit via stellingen.

Vroegtijdig pro-actief aansluiten blijft lastig voor OR-en

Verschillende dilemma's bleken OR-leden parten te spelen. Wat zijn de voor- en nadelen van vroegtijdig het gesprek aangaan met de bestuurder? Het vroegtijdig meedenken met de bestuurder, brengt ook verantwoordelijkheden met zich mee. Hoe ga je daar dan mee om? En hoe voorkom je dat je achterban denkt dat je 'veel te klef' bezig bent met je bestuurder?  

Het vroegtijdig pro-actief benaderen van de bestuurder, zonder dat plannen tot in detail bekend zijn bleek voor veel OR-leden een spanningsveld op te leveren. Bernard de Vries, voorzitter van de ondernemingsraad Productie bij TNT vertelde op een enerverende wijze zij praktijkervaringen van de afgelopen jaren. Zijn ondernemingsraad heeft al een aantal reorganisaties meegemaakt waarin juist wel zeer vroegtijdig in gesprek is gegaan met de bestuurder. Een van de resultaten hiervan is dat in de afgelopen jaren zo'n 23000 medewerkers het bedrijf TNT hebben verlaten, zonder dat dit tot ontslag heeft geleid. Door vroegtijdig te worden betrokken zijn vele preventieve maatregelen ontstaan waar werkgever en werknemer baat bij hebben gehad en nog hebben. 

Kwaliteit van de inbreng kenmerkend voor de partnership

Bestuurders geven aan dat het, zeker bij  internationale concerns, vaak lastig is om echt vanaf 'moment 0' in gesprek te gaan met de OR. Enerzijds heeft dit te maken met het pure feit dat 'moment 0' aan het andere eind  van de wereld plaatsvindt, en het Nederlandse management ook wordt geconfronteerd met al in vergevorderde staat verkerende plannen.

Anderzijds is de mate waarin de medezeggenschap vroegtijdig kan participeren ook sterk afhankelijk van de kwaliteit, kennis en kunde van de leden van de medezeggenschap. Bestuurders onderkennen het nut van een gesprekspartner op niveau in de OR. Zij geven allen aan dat er veel ruimte en aandacht is voor het op niveau krijgen en houden van de medezeggenschap. Daar waar vroegtijdig kan worden gesproken en daadwerkelijk wordt samengewerkt, leidt dit steevast tot beteren trajecten. De wil om samen te saneren is bij bestuurders uitdrukkelijk aanwezig.

Daarmee wordt overigens ook een gevoelig punt aangeraakt. Want het viel op dat het aantal bestuurders tijdens de sessie veel kleiner was dan het aantal OR leden, terwijl beide bloedgroepen in elke onderneming waren benaderd, en veel OR leden nogmaals een beroep hadden gedaan op hun bestuurder om aanwezig te zijn.

Uitkomsten Poll

Alle bezoekers van Samen Saneren beantwoordden zes vragen over hun verwachtingen t.a.v. de gevolgen van de recessie in hun bedrijf. Het algemene beeld is dat men verwacht dat er heftig gereorganiseerd gaat worden met traditionele middelen (ontslagen). Zo gaven alle aanwezige aan dat er in hun organisatie op dit moment wordt nagedacht over saneren. Ook organisaties waar saneren nu nog niet aan de orde is, zijn wel bezig met planvorming en mentale voorbereidingen

Meer dan 60% van de respondenten aan de OR-kant denkt dat de reorganisatie een combinatie zal zijn van snoeien en groeien. Dit betekent het tegelijkertijd saneren van enkele bedrijfsonderdelen én het laten groeien van andere bedrijfsonderdelen. Opmerkelijk is dat bestuurders zich vooral uitlaten over het snoeien, Zij geven niet aan dat zij verwachten dat tegelijkertijd andere bedrijfsonderdelen zullen groeien of dat men daarin extra gaat investeren. Deze verschillende basishouding bij bestuurder en OR kan leiden tot veel miscommunicatie.

Als gevraagd wordt hoe de personeelskosten op dit moment naar beneden kunnen worden bijgesteld, geeft driekwart van de respondenten aan dat men zal kiezen voor  afvloeien/ontslaan van medewerkers, en dat voor de overblijvers de arbeidsvoorwaarden op peil worden gehouden. Slechts een gering aantal respondenten geeft aan dat het naar beneden bijstellen van arbeidsvoorwaarden aan de orde zal zijn (10%). Het instellen van tijdelijke werktijdverkorting wordt door 25% van de respondenten als (tijdelijke) oplossingroute gezien.

Tevens is het opmerkelijk dat, zelfs in een periode als deze waarin door iedereen over de mogelijkheid van saneren wordt gesproken, de dialoog tussen bestuurder en OR nog niet overal even open is. Meer dan de helft van de aanwezige OR-afgevaardigden geeft aan dat in hun organisatie de bestuurder niet of slechts gedeeltelijk zijn visie op saneren heeft gedeeld met de medezeggenschap.