Drion, Maree en Melissen: Workin' Wonderland (recensie)

Where people gravitate and managers navigate

Op deze site hebben we de gewoonte om regelmatig recensies te plaatsen van boeken die een link hebben met Innovatief Organiseren. Zo bespraken we eerder het werk van Dick Bijl over Het Nieuwe Werken (zie hier en hier) en de boeken van Scott Berkun (zie hier) en Peter Drucker (zie hier) over innovatie.  Dit keer opnieuw een Engelstalig boek: Workin’ Wonderland van de Nederlanders Bernard Drion, Geoff Marée en Frans Melissen. Een boek over gravitatie en navigatie, over de veranderende wereld van nu en management in de wereld van morgen.

An acquired taste

Helaas is er niet altijd tijd om een boek rustig op je in te laten werken, laat staan het twee keer te lezen. Met Workin’ Wonderland kun je niet anders. Enerzijds omdat het boek zich niet makkelijk aan de lezer ontsluit en anderzijds omdat de inhoud behoorlijk interessant is. Op die inhoud kom ik zo meteen terug. Om met de vorm te beginnen: het betreft hier een Engelstalig boek en hoewel ik normaliter in het Engels even makkelijk lees als in het Nederlands viel het dit keer niet mee. Drion, Marée en Melissen hebben er een boek van gemaakt dat bijna in spreektaal is geschreven, compleet met zijstapjes, overdenkingen en bokkensprongen die daarmee gepaard gaan.

Workin’ Wonderland telt heeft een duidelijke hoofdstukindeling, maar de paragraaftitels bestaan bijna zonder uitzondering uit citaten uit films, tv-series en (kinder)boeken. Dat maakt snel terugzoeken naar een onderwerp erg lastig. Er zijn maar weinig schema’s en figuren in het boek opgenomen, waardoor je soms als lezer zoek raakt in de tekst. De diepere betekenis van uitstapjes en cases worden je soms pas een aantal pagina’s verderop duidelijk. Het boek ‘scannen’ is er dus niet bij, je bent haast gedwongen om het van begin tot het eind te lezen.

Daarmee is niet gezegd dat Drion. Marée en Meslissen een slecht geschreven boek hebben opgeleverd. Zeker niet! Het boek doet organisch aan en is daarmee een representant van de ‘nieuwe wereld’ die zij trachten te beschrijven. Van de geïnteresseerde lezer wordt enig uithoudingsvermogen verwacht, maar wie dat kan opbrengen wordt beloond met inhoud en humor. De stijl is in het begin erg wennen, maar wie de tijd neemt om zich mee te laten voeren met de ‘gravitatie’ en zich bekwaamt in het al lezend ‘navigeren’ komt tot leuke ontdekkingen.

Gravitation and Navigation

Wat zijn dan die ontdekkingen? Deze zijn moeilijk samen te vatten in enkele alinea’s. De schrijvers doen zelf een poging op pagina’s 128 en 129 van Workin’ Wonderland. Er staan twee begrippen centraal in het boek, namelijk Gravitation en Navigation, die beiden drie hoofdstukken hebben gekregen.

De hoofdstukken over Gravitation (zwaartekracht) beschrijven een veranderend landschap van werk, organisaties en economie. De schrijvers bepleiten dat de wereld in sneltreinvaart verandert als gevolg van de economische crisis (het waardesysteem gebaseerd op geld wordt vervangen door een systeem waarin people, planet en profit meer in balans zijn), de ecologische crisis, snelle technologische vernieuwing en veranderende opvattingen over werk en onze work-life balans.

Als gevolg van deze megatrends zullen bedrijven verdwijnen en plaats maken voor meer fluïde gravitatiepunten, waarin organisaties en professionals samen komen om voor korte of langere tijd met elkaar samen te werken. Deze gravitatiepunten zijn in constante onderlinge concurrentie, waardoor een dynamisch systeem ontstaat. Om zich te kunnen handhaven en sterker te worden hebben de gravitatiepunten een sterke cultuurkern nodig (het DNA) die aansluit bij de wensen en ambities van professionals (de community). De scheidslijn tussen collaboratie en concurrentie vervaagt steeds meer. Het wordt steeds moeilijker om vast te stellen waar de organisatie eindigt en waar hij begint. Organsiaties moeten zichzelf opnieuw uitvinden.

Navigatie is de competentie die actoren in die nieuwe wereld nodig hebben om goed kunnen te kunnen bewegen binnen en tussen de gravitatiepunten. Managers hebben tot taak ‘hun’ gravitatiepunt constant te voeden met goede ideeën en een inspirerende visie op de doelstellingen van de organisatie (Future Pull). Begrippen als ‘hospitality’, ‘imagination’  en tolerantie voor fouten worden steeds belangrijker om de juiste klanten, medewerkers en partners aan te trekken en het hen naar de zin te maken. En om nog maar eens aan te geven dat er in een gravitatiepunt niemand de baas is stellen Drion, Marée en Melissen voor om het werkwoord ‘managen’ voortaan te vervangen door ‘navigeren’.

Enkele overdenkingen bij Workin’ Wonderland

Een gebrek aan ambitie kan de auteurs niet ontzegd worden. Onze kijk op organisaties en de manier waarop we tegen management aankijken 360 graden draaien is nogal wat. De auteurs zijn nogal stellig en doen alsof hun conclusies alomvattend en universeel toepasbaar zijn. Zelf denk ik dat het zo’n vaart niet zal lopen. Bovendien kun je vraagtekens zetten bij het één-op-één causale verband tussen de megatrends en Gravitation, maar dat vond ik bij het lezen ook weer niet erg storend.

Al met al vind ik het boek zeer waardevol omdat het je net weer een ander perspectief op organisaties en organiseren geeft. NRC Handelsblad had een tijdje terug de slogan “slijpsteen voor de geest”. Dit had net zo goed de ondertitel van Workin’ Wonderland kunnen zijn. In die zin past het boek uitstekend in de traditie van Images of Organization van Gareth Morgan, één van de beste handboeken voor organisatiediagnose ooit geschreven. De “bril” van Gravitation en Navigation past uitstekend bij moderne kennisintensieve sectoren zoals de zakelijke dienstverlening. Geweldige termen trouwens: Gravitation en Navigation. Ik wou dat ik het had bedacht.

Het boek is bedoeld voor de internationale markt. Ook hierin tonen Drion, Marée en Melissen aan dat ze beschikken over een gezonde dosis ambitie. In Angelsaksische traditie steunt het boek op veel casuïstiek, die overigens opvallend actueel en Nederlands is. Ik vraag me af wat dat doet met de internationale aspiraties en de houdbaarheidsdatum van Workin’ Wonderland.

Soms worden er concepten bij gehaald die weliswaar een grote overlap vertonen met het centrale begrippenpaar Gravitation en Navigation, maar waarvan ik toch moeite had om ze in te passen in het centrale kader. Een voorbeeld daarvan is serendipiteit. Anderzijds worden er soms zaken aangestipt die ik erg interessant vond en waarvan ik hoop dat de auteurs ze in een volgende publicatie nog wat meer uitwerken, bijvoorbeeld het begrip 'co-imagination'.

Conclusie

Workin’ Wonderland is een aanrader. Het geeft de lezer een nieuwe bril die ons helpt om de wondere wereld om ons heen betekenis te geven. Qua inhoud en schrijfstijl onderscheidt het zich van andere boeken over dit onderwerp. Het was voor mij een doorbijtertje, maar ik ben blij dat ik er de tijd voor heb genomen.

Workin'  Wonderland : Where people gravitate and managers navigate
Bernard Drion, Geoff Marée en Frans Melissen
Arko Uitgeverij, 2010
onder andere verkrijgbaar via Managementboek.nl