Hans Strikwerda: Van unit management naar de de multidimensionale organisatie

De traditionele command & control organisatie is verleden tijd. De komende jaren zullen een drastische wijziging te zien geven in de wijze waarop grote ondernemingen worden georganiseerd en aangestuurd. Het business unit model, dat sinds midden jaren tachtig uiterst populair was, kan een aantal uitdagingen van de eenentwintigste eeuw niet aan. Grilliger markten en consumentengedrag en de eis vanuit de kapitaalmarkt voor veel hogere niveaus van synergie dwingen tot een nieuw organisatiemodel: de multidimensionale organisatie. Dat stelt Prof. dr. Hans Strikwerda in zijn jongste boek, dat op 21 januari 2008 zal verschijnen. In hoeverre is hier sprake van een innovatief ontwerp van de organisatie?

Nieuwe publicaties van Strikwerda worden in de bestuurskamers van de Nederlandse mulitnationals altijd met belangstelling gevolgd. Strikwerda, verbonden aan adviesbureau Nolan Norton en hoogleraar Organisatieleer en Verandering aan de Universiteit van Amsterdam, mag zich dan ook één van de invloedrijkste consultants van Nederland noemen. Hij is bekend en berucht om zijn belezenheid, feitenkennis, scherpe tong en eigenzinnige ideeën. In zijn volgende boek verklaart hij de business unit structuur passé: de multidimensionale organisatie heeft de toekomst. Dit blijkt uit het onderzoek dat Strikwerda uitvoerde naar de stand van zaken rond business unit management in opdracht van Stichting Management Studies.

Hieronder volgen enkele passages uit de perssamenvatting van het boek. Om dit artikel niet te lang te maken heb ik de perssamenvatting hier en daar wat ingekort.

Een multidimensionale organisatie is geen matrixorganisatie; die is breed afgezworen, zo stelt Strikwerda op basis van het onderzoek. In een multidimensionale organisatie worden omzet en winst simultaan over meerdere dimensies (bijv. regio, product, account, marktsegment) gemanaged en gerapporteerd binnen de gebruikelijke frequentie van de interne management controlrapportages. Dit laatste in tegenstelling tot benchmarking. De voor de diverse dimensies verantwoordelijke managers worden gemeenschappelijk verantwoordelijk gehouden voor de resultaten van de totale onderneming en worden hierop individueel en gezamenlijk aangesproken en beoordeeld. Welke van de dimensies de belangrijkste is, wordt bepaald door de dimensie die op dat moment het meest kritiek is voor het succes van de onderneming.

Met een multidimensionale organisatie krijgt het bestuur een hogere transparantie in de organisatie, een customer centric organisatie (in de multidimensionale organisatie is de klant profit center) en een maximale strategische en operationele flexibiliteit. Vooral ook kan kennis beter worden geëxploiteerd doordat in een multidimensionale organisatie harde, administratieve voorwaarden voor het gezamenlijk delen van kennis en de opbrengsten daarvan worden gerealiseerd.

Een principiële verandering is dat in de multidimensionale organisatie alle managers over dezelfde informatie beschikken, dus ook over de prestaties van hun collega's. Ook wordt er in de multidimensionale organisatie niet meer met interne verrekenprijzen gewerkt, waardoor het beruchte probleem van double markup (dubbele marges) is opgelost. Dit is het fenomeen dat in een keten of netwerk iedereen winst voor zich zelf wil maken waardoor de onderneming het in de markt verliest.

Doordat de managers op de verschillende dimensies niet zelf zeggenschap hebben over de resources die ze voor hun prestatie nodig hebben, worden zij gedwongen veel meer als schakelende ondernemer op te treden in plaats van als beheerder van productiemiddelen. Met de multidimensionale organisatie wordt de onderneming als team play in praktijk gebracht, niet op een zweverige wijze, maar conform de nieuwe regels in de economie en die van de kapitaalsmarkt.

De overgang naar een multidimensionale organisatie betekent een fundamentele verandering ten opzichte van de unitorganisatie en vraagt nieuwe vaardigheden van (top)management. De nieuwe generatie werknemers en managers past hier wonderwel in. Zij zijn opgegroeid met computer games, met kennisdelen via internet, met motivatie gebaseerd op door anderen erkende contributie aan een gemeenschappelijk prestatie zoals bijvoorbeeld open source software, en niet met motivatie op basis van een positie in een hiërarchie. De multidimensionale organisatie biedt daarom op efficiënte wijze aan individuele, creatieve kenniswerkers een veel grotere persoonlijke markt dan de unitorganisatie dat kan.

Tot zover de perssamenvatting. Voor verdere inhoud en diepte zullen we dus moeten wachten op het boek. Op basis van bovenstaande informatie zijn wel al wat vragen te stellen:

1. De multidimensionale organisatie beschrijft een model dat al in heel veel grote bedrijven praktijk is. In hoeverre zal Strikwerda in zijn boek ook een kritische blik loslaten op deze praktijk en komt hij met verbetervoorstellen voor de komende tien jaar?

2. Wat opvalt is dat de multidimensionale organisatie scherp wordt afgezet tegenover de matrixorganisatie. Toch zien we veel matrix-achtige trekjes terug. Als iedereen straks verantwoordelijk is, komt dan het oude probleem weer de hoek om kijken dat niemand zich verantwoordelijk voelt?

3. Moderne ICT maakt analyse van informatie op alle niveau en naar alle denkbare segmenteringen mogelijk. Maar dat betekent nog niet dat er ook beter op gestuurd kan worden. Bereiken we zo niet een illusie van control?

4. Compliance en accountability zijn de laatste jaren enorm in de aandacht gekomen vanwege beursschandalen. Hoe regel je eenduidige accountability bij collegiale verantwoordelijkheid? Moet straks het hele senior management opstappen als er een groot probleem is met de cijfers?

Voor wie meer wil weten: een korte presentatie van de onderzoeksresultaten vind je in deze presentatie over de multidimensionale organisatie.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

M M Hofman MBA
Lid sinds 2019
Met grote belangstelling zie ik de uitgave tegemoet. Moeten we nu weer alles gaan veranderen?
Willem Mastenbroek
Pro-lid
<!--StartFragment-->Deze informatie roept een boel vragen op. Behalve de vier vragen van Edwin Lambregts heb ik er nog drie:

1. Ik lees &ldquo;<em>in een multidimensionale organisatie worden harde, administratieve voorwaarden voor het gezamenlijk delen van kennis en de opbrengsten daarvan gerealiseerd.</em><!--StartFragment-->&rdquo;&nbsp;Ik denk dan aan onvermijdelijke regelgeving, aan bewaking van deze regels en aan discussies over de billijkheid van de uitkomsten. Wie zit daarop te wachten? Leidt multidimensionaliteit dan niet tot toename van de complexiteit?

2. Ik lees ook dat &ldquo;<em>de managers op de verschillende dimensies niet zelf zeggenschap hebben over de resources die ze voor hun prestatie nodig hebben.</em>&rdquo; Moeten ze die &#039;resources&#039; dan voor elke prestatie opnieuw organiseren of elders aanvragen? &nbsp;Bij wie? Hogere echelons, staforganen, speciale coordinatoren? Dat zal toch niet waar zijn. Wederom toename van de complexiteit?

3. Grote organisaties kunnen zeker een goed organisatieontwerp gebruiken. Synergie is vaak ver te zoeken ondanks allerlei afspraken en regelgeving op concern-niveau tussen de units.&nbsp;Was &ldquo;Synergie&rdquo; ook niet een continue poging om op verschillende dimensies de samenwerking en coordinatie te versterken? Ik heb niet anders meegemaakt dat daarbij ingrepen als inzicht in elkaars resultaten, uitwisseling van kennis en ervaring, teamontwikkeling en marktconforme verrekenprijzen aan de orde waren. Vaak ontstond er teveel bemoeizucht op teveel dimensies. Voor mij was de les: Versterk de sturing op die dimensies die <em>onomstotelijk</em> kritiek zijn voor de concurrentie kracht van de units. Cultiveer daarnaast het ondernemerschap, de zelfstandigheid en de eigen verantwoordelijkheid voor het unit-resultaat op alle mogelijke manieren.

Ik ga het boek zeker lezen. Ik hoop dat met name de cases in zullen gaan op deze vragen. Dan kom ik er hier op terug.<!--EndFragment-->
Robert Buisman
Denk dat Strikweda hier met een relevant inzicht komt.&nbsp;
Als je nu al kijkt naar de jongere generatie (&lt;25) dan zie je dat deze het &quot;netwerken&quot; veel meer eigen gemaakt heeft dan de dertigers, veertigers en velen daarboven. Zij laten zich&nbsp;ook minder sturen, lijken minder afhankelijk. Het&nbsp;&quot;ondernemen&quot;&nbsp;door gebruik te maken van je eigen invloed en de mensen in je netwerk raakt steeds meer in zwang. Zet daar tegenover de procedurele besturingsmechanismen uit de BU-structuur, de neiging tot regie, controle en een allesomvattend overzicht en je komt tot een aardige confrontatie.

En ja, natuurlijk wordt&nbsp;het complexer en kun je het zien als de &#039;zoveelste verandering&#039;. Wanneer houden we eens op met veranderen, zou je kunnen denken. Naarmate de wereld &quot;complexer&quot; wordt, ontstaan er echter ook meer mogelijkheden. Dat zie je nu al. Nieuwe combinaties van bestaande dingen worden door internet en open informatie-architecturen&nbsp;(SOA of web 3.0 om maar wat te noemen) ineens waardevol. Van verandering naar constante vernieuwing, steeds sneller, steeds creatiever. We kunnen wachten, we kunnen nu ook de kansen pakken.

Misschien is de multidimensionale organisatie niet zo slecht. Ga maar na: vanuit de &quot;multidimensie&quot; ontstaat letterlijk ruimte voor verschillende perspectieven en invalshoeken. En dus creativiteit en vernieuwing.

Maar goed, ik heb het boek niet gelezen en welicht sla ik hier helemaal de plank mis ;-)
Edwin Lambregts
Robert,

Ik denk dat je helemaal gelijk hebt over het netwerkgedrag van de generatie &lt;25 jaar. Het kan niet anders of dit gaat een substantiele impacthebben op de manier waarop bedrijven worden georganiseerd. Organisaties raken door deze en andere ontwikkelingen in toenemende mate &quot;beyond control&quot;. Dat geeft een hoop kansen, maar ook een hoop moeilijkheden.

Edwin
Willem Mastenbroek
Lid sinds 2019
Edwin en Robert

Netwerkgedrag zou dan moeten leiden tot betere onderlinge afstemming. Ik ben met het boek bezig maar daar heb ik nog geen voorbeelden van gezien.

Wat niet is kan nog komen.

Willem
Robert Buisman
Willem, dank voor je reactie. Heeft me zeker tot nadenken gezet. Eerlijk gezegd vind ik dit aspect best lastig. Ik verwacht ook dat afstemming belangrijker gaat worden. Stel me echter wel vragen bij de manier waarop&nbsp;dat georganiseerd gaat worden. Waarschijnlijk&nbsp;minder met het instrument van controle en regie. Denk meer uit een soort &#039;zelfregulerend principe&#039;. Onderlinge afstemming zal vanzelf wel plaats vinden? De oudere generatie zal zeggen: dat gaat niet goed komen. Wie maakt de afspraken en zorgt ervoor&nbsp;dat ze nagekomen worden?
De jongeren&nbsp;weten misschien niet anders. Dij doen&nbsp;nu al de hele dag niets anders dan &quot;afstemmen&quot;. Via MSN, SMS, world of warcraft, second life, noem maar op.&nbsp;
Met mijn 37 jaar zit ik juste tussen de generaties. &#039;k zie t maar als voordeel.&nbsp;
Als je in t boek nog iets over dit aspect tegenkomt, houd ik me aanbevolen: robert@studio-i.nl
Joep Janssen
Je ziet steeds meer organisaties opereren in netwerken. Strikwerda heeft daar een scherpe neus voor. Op hun eentje kunnen ze de vaak complexe (IT-) diensten niet meer verlenen. Het blijkt nog wel heel moeilijk om in &#039;contributies&#039; te gaan denken terwijl iedere organisatie op zich keihard afgerekend wordt op de beheersing van&nbsp;de eigen&nbsp;processen en resultaten. Ik denk dat netwerkgedrag toch &#039;afgedwongen&#039;&nbsp; moet worden. Niet via &#039;command en control&#039;&nbsp;&nbsp;Ook niet door &#039;gemeenschappelijke verantwoordelijkheid&#039; maar door de klant. Die eist transparantie bij de afhandeling van zijn aanvraag en krijgt steeds meer mogelijkheden &#039;unit-gedrag&#039; af te straffen.
Ik ben benieuwd of Strikwerda ook&nbsp;klantsturing zo&#039;n hoge waarde geeft.

Joep Janssen
Hans Strikwerda: Van unit management naar de de multidimensionale organisatie | innovatielog.nl
[...] De traditionele command &amp; control organisatie is verleden tijd. De komende jaren zullen een drastische wijziging te zien geven in de wijze waarop grote ondernemingen worden georganiseerd en aangestuurd. Het business unit model, dat sinds midden jaren tachtig uiterst populair was, kan een aantal uitdagingen van de eenentwintigste eeuw niet aan. Grilliger markten en consumentengedrag en de eis vanuit de kapitaalmarkt voor veel hogere niveaus van synergie dwingen tot een nieuw organisatiemodel: de multidimensionale organisatie. Dat stelt Prof. dr. Hans Strikwerda in zijn jongste boek, dat op 21 januari 2008 zal verschijnen. In hoeverre is hier sprake van een innovatief ontwerp van de organisatie? (more&#8230;) [...]
De multidimensionale organisatie wordt gesloopt
[...] dr. Hans Strikwerda houdt onze redactie al enige tijd bezig. Collega Edwin Lambregts heeft in een bijdrage al een aantal vragen gesteld over het boek vlak voor de verschijning. Het toonbeeld van de [...]
De multidimensionale organisatie wordt gesloopt | innovatielog.nl
[...] dr. Hans Strikwerda houdt onze redactie al enige tijd bezig. Collega Edwin Lambregts heeft in een bijdrage al een aantal vragen gesteld over het boek vlak voor de verschijning. Het toonbeeld van de [...]
Een innovatief 2009 toegewenst!!!
[...] Hans Strikwerda: van unitmanagement naar de multidimensionale organisatie [...]