De schaduwkant van innovatie.

Innovatie is ondertussen verworden tot een buzzword om te pas en te onpas in de mond te nemen. Een signaal dat de nieuwe modeterm toe is aan vervanging is wanneer het niet meer nodig lijkt om precies te definiëren waar het dan wel om gaat. Zo noemen we het lanceren van een nieuw produkt of dienst innovatie. Ik denk daarbij eerder aan ondernemerschap. Waarschijnlijk is dat echter een minder gewenste term. Roept onsmakelijke associaties op met geld verdienen, dikke sigaren en kapitalisme. Innovatie ligt veel fijner in de mond, doet denken aan creativiteit, vernieuwing, weer groene blaadjes aan de boom en rimpelloze samenwerking.  Is die rozengeur en maneschijn benadering wel terecht? Ik vraag het me af. In de eerste plaats is de kern van innovatie vernieuwing. Het gaat dus niet om nieuw (dat is ondernemerschap) maar om VERnieuwen (een geavanceerde vorm van ondernemerschap). Het lijkt me een illusie om te denken dat het omvormen van iets ouds tot iets nieuws een pijnloos proces is. Heeft iedereen dezelfde belangen bij innovatie? Lijkt me sterk. Als u in loondienst bent en u heeft een geweldig briljant idee wat echter uw eigen afdeling en functie overbodig zal maken, gaat u dan toch met uw verhaal naar de leiding toe? Ik zou daar toch nog maar eens goed over nadenken. De wetten van de economie zitten zo in elkaar dat een ondernemer een oplossing voor een probleem in de markt bedenkt en deze oplossing aan de man brengt. Een volgende ondernemer komt met een betere oplossing, drukt de oude oplossing aan de kant, en zal op zijn beurt weer ingehaald worden door een toekomstige ondernemer. Dit is wat Schumpeter creative destruction noemt. Toen er nog geen elektriciteit was bestond er een hele industrie rond koelen met ijs. Speciale schepen, auto’s en pakhuizen. Met de komst van de koelkast werd deze industrie in een klap obsoleet. Het lijkt er op dat de positieve effecten van dit proces groter zijn dan de nadelen. In het algemeen zijn de nieuwe oplossingen beter en goedkoper dan de oude. Ook lijken er meer banen in nieuwe bedrijven te ontstaan dan er bij de slachtoffers verloren gaan. Maar het lijkt me toch niet prettig om de positieve effecten van dit economische proces te moeten uitleggen aan een medewerker die net zijn baan is kwijtgeraakt.Verder is het mooi om het over innovatie te hebben, maar als iedereen zich er mee bezig houdt, en niemand meer werkt, zijn er geen tevreden klanten meer, leggen de patiënten het loodje, raken de burgerklanten van de overheden het spoor bijster en vloeit de schatkist leeg. Er moet ook nog gewerkt worden, en als een organisatie bij de uitvoering van de kerntaken de nodige steekjes laat vallen is het de vraag of het wel zo strategisch verantwoord is om op innovatie in te steken.  Kortom, enig realisme rond innovatie lijkt mij op zijn plaats. Het is niet allemaal prachtig, probleemloos en harmoniemodel. Innovatie heeft een andere kant die we maar beter onder ogen kunnen zien en innovatie is ook niet voor alle organisaties het wondermiddel dat het vaak lijkt te zijn. Innovatie kan pijn doen, dus wees gewaarschuwd.  

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Joitske Hulsebosch
Lid sinds 2019
Helemaal mee eens dat innovatie zo vaak gebruikt wordt, dat het geen inhoud meer heeft. Volgens mij heeft het bij mij ook een andere inhoud: ik denk meer aan innovatie van de praktijk, dus professionals kunnen ook innovatief bezig zijn!
Nico Janssen
Ja Hans,Helemaal gelijk. Als iedereen zo&#039;n begrip (innovatie) in de mond heeft weet je dat het tot een&nbsp;modieuze&nbsp;term verworden is en het een slap makkelijk verteerbaar consumeerbaar massaproductje geworden is. Net als creativiteit, wat samen met ondernemerschap essentieel is voor daadwerkelijke interessante innovaties. En dat is dus helemaal niet makkelijk en eenvoudig. Dat is pijnlijk voor 80&nbsp;<!--StartFragment-->&agrave;<!--EndFragment-->&nbsp; 90% van de mensen die liever makkelijk dan moeilijk doen. En dit geldt zeker voor managers, bazen en ook veel consultants die vaak toch bang voor vieze handen maken zijn.&nbsp;Innovatie kan op dit moment op van alles betrekking hebben, en is dus inhoudsloos geworden. Zelfs restyling of line-extensions heten al innovaties.Tijd voor een ander woord: die creatieve destructie van Schumpeter is zo gek nog niet als term. Dat dekt al beter de lading en zal behoorlijk wat mensen aan het schrikken maken. Niet zo makkelijk verteerbaar meer.
André Weber
Innovatie in de praktijk, of Productieve Creativiteit:
a)&nbsp; in het dagelijkse leven;
b) doorgaans bescheiden;
c) soms controversieel (de creatieve terrorist, creatief boekhouden, etc.)

Waar het op aan kom is de toegevoegde waarde die een verbetering van product, dienst of werkwijze heeft. Die kan heel persoonlijk/individueel zijn of voor heel veel mensen gelden c.q. grote voordelen opleveren. In dat geval zijn er &quot;ondernemerskansen&quot;.

Innovatie en creativiteit moeten zo concreet mogelijk worden ingevuld, dan is er pas iets over te zeggen.
De invalshoek van toegevoegde waarde is wellicht een eerste criterium.
Hans Weijmer
Auteur
Dag Joitske en Andre,Bedankt voor jullie reacties. Volgens mijn definitie is een randvoorwaarde om het over innovatie te hebben dat het behoorlijk wat oplevert. Zo niet hebben we het bijvoorbeeld over uitvinden en dat is wat heel anders. De planken van heel wat pakhuizen zijn gevuld met uitvindingen die niet brachten wat werd verwacht. Professionals kunnen zeker innovatief bezig zijn zolang ze maar oog blijven houden voor toegevoegde waarde zoals Andre terecht zegt.Groeten, Hans