Met een positief mensbeeld krijg je betere medewerkers

Hebben succesvolle leiders bepaalde kenmerkende persoonlijke eigenschappen? En zo ja, welke zijn dat dan? Deze vragen zijn de afgelopen jaren vele malen onderzocht en met de antwoorden zijn vele managementboeken gevuld.

Onlangs las ik echter een ontluisterend meta-onderzoek -  een onderzoek naar de uitkomsten van andere onderzoeken hierover van de afgelopen 30 jaar – en de conclusie hiervan was dat er eigenlijk geen specifieke kenmerken zijn die statistisch significant zijn. Met andere woorden: succesvolle leiders zijn net zo vaak bescheiden of autoritair als gewone medewerkers en waar de ene leider succesvol is door autoritair te zijn is de andere dat door bescheiden te zijn en ruimte te laten voor de medewerkers. Hoewel niet statistisch significant, waren de enige opvallend vaak voorkomende kenmerken van succesvolle leiders: intelligentie, extraversie en actiegerichtheid.

Toch hebben de meeste mensen een bepaald beeld bij een succesvolle leider. Deze toegedichte eigenschappen zijn echter in sterke mate gebaseerd op onze persoonlijke beeldvorming over leiders. We zien wat we graag willen zien. We projecteren ons eigen beeld van positieve eigenschappen op de leiders die we bewonderen.

We kunnen dit principe ook bewust inzetten. Wie kent dit niet uit eigen ervaring: als je zelf goed gemutst en vriendelijk gestemd bent, dan is de serveerster bij het cafetaria dat ook en is de taxichauffeur ook opeens erg behulpzaam. De eigen positieve uitstraling wordt door anderen herkend en overgenomen. Meer in het algemeen geldt: positieve beelden en acties leiden tot positieve reacties. Als je vertrouwen geeft, dan krijg je vertrouwen, als je kennis deelt dan krijg je meer kennis.

Persoonlijke eigenschappen van leiders zijn dus normaal verdeeld, maar hoe zit dat bij de eigenschappen van medewerkers? De afgelopen jaren heb ik in veel verschillende organisaties gewerkt en daarbij heb ik mij regelmatig afgevraagd: zijn bepaalde karaktereigenschappen hier overwegend vertegenwoordigd? Zonder dat ik daar uitgebreid onderzoek naar heb gedaan, ben ik tot de conclusie gekomen dat, net als bij leiders, de karaktereigenschappen van medewerkers normaal verdeeld zijn. In iedere organisatie komen dus evenveel doeners als denkers voor en evenveel dwarsliggers als enthousiastelingen. Ook hier spelen de eigen beeldvorming en uitstraling een doorslaggevende rol.

Wat we in andere mensen zien, en hoe we daarover oordelen, zegt ook veel over onszelf, zoals blijkt uit deze prikkelende anekdote:

'Vertel me eens wat over de mensen in uw huidige organisatie?’ vroeg de manager die kandidaten selecteerde voor een belangrijke leidinggevende functie. ‘Ze waren laagopgeleid en lui’, antwoordde de kandidaat. ‘Ik moest ze constant in de gaten houden want als ik even niet keek, probeerden ze het bedrijf een hak te zetten of pikten ze iets mee. Ze communiceerden op een waardeloze manier, verzetten zich tegen iedere verandering en dachten eigenlijk alleen aan zichzelf.’ ‘Wat jammer!’ zei de manager. ‘Wij hebben dezelfde types hier. Het lijkt me dus geen baan die bij u past.’

Zodra de tweede kandidaat zat, kreeg zij dezelfde vraag. ‘O, het waren fantastische mensen’, zei ze. ‘Ook al ging de communicatie niet altijd vlekkeloos, ze waren absoluut gemotiveerd om de samenwerking te laten slagen. En vanaf het moment dat we elkaar goed hadden leren kennen, hielpen ze elkaar voortdurend, ook bij noodzakelijke veranderingen.’ ‘Mooi!’ zei de manager, ‘want dat is hetzelfde type mensen dat u hier zult aantreffen als u bij ons begonnen bent.’  (Bron: BMC Groep in ´Het smalle pad´)

Of medewerkers dus goed zijn en goed presteren, bepaalt u als manager in hoge mate zelf door de bril waarmee u naar uw medewerkers kijkt. Kijkt u met een positieve of negatieve blik ofwel door een roze of zwarte bril? Medewerkers voelen het door hun management gehanteerde mensbeeld feilloos aan en reageren hierop dienovereenkomstig.

Misschien zijn een positief mensbeeld, een mild oordeel over andere mensen en een positieve uitstraling wel de belangrijkste eigenschappen van een succesvol leider.Hiermee wordt namelijk het beschikbare potentieel aan menselijke energie in de organisatie het best gemobiliseerd.